Φίδια Στην Ελλάδα

Ένα πρωινό του Οκτώβρη και ενώ περιμάζευα τα απόκλαδα από τα τελευταία εαρινά κλαδέματα, έπιασα στα χέρια μου χωρίς καν να δω έναν αστρίτη. Ο πόνος από το δάγκωμά του ήταν τόσος όσο το άθροισμα του πόνου που προκαλούν τσιμπήματα 20 μελισσών! Το φίδι διέφυγε μπροστά στα μάτια μου χωρίς να έχω τη διάθεση να το καταδιώξω, αφού υπέφερα από φριχτούς πόνους! Πριν και μετά  το περιστατικό είχα κι άλλες «επαφές» με διάφορα ήδη φιδιών. Σε όλες τις περιπτώσεις τα φίδια τρέπονταν σε φυγή και δεν αντιμετώπισα τον παραμικρό κίνδυνο.


Γενικά

Στην Ελλάδα συναντάμε  22 είδη φιδιών γεγονός που την καθιστά τη πλουσιότερη χώρα σε ποικιλία διαφορετικών ειδών στην Ευρώπη. Ανήκουν όλα στην Τάξη των Φολιδωτών 5 εκ των οποίων στην Οικογένεια Viperidae, 15 στην Οικογένεια των Colubridae, 1 στην Οικογένεια των boidae και 1 στην Οικογένεια typhlopidae. Γνωστότερο και περισσότερο επικίνδυνο είναι η οχιά (viperidae). Υπάρχουν πέντε είδη οχιάς: Ο Αστρίτης, η Όχεντρα ή Κερασφόρος οχιά, η Βουνόχεντρα, η Λασπόχεντρα (οχιά της Μήλου) και η Νανόχεντρα. Όλα αυτά τα είδη οχιάς έχουν δηλητήριο και είναι πολύ επικίνδυνα για τον άνθρωπο αφού μπορεί να επέλθει ακόμα και ο θάνατος.
Άλλα είδη φιδιών που συναντάμε στην Ελλάδα είναι από την οικογένεια κολουμπρίδων (colubridae) η δεντρογαλιά, η σαϊτα, το γατόφιδο (αγιόφιδο), ο στεφανοφόρος, το αστραπόφιδο (εφιός), ο λιαφάτης, το λιμνόφιδο, το νερόφιδο, το σπιτόφιδο, το μαύρο φίδι της Γυάρου, το θαμνόφιδο, ο σαπίτης, ο ζαμενής της Ρόδου, ο Ζαμενής ο μαύρος και το γιατρόφιδο (λαφιάτης ασκληπιού). Από της οικογένεια των βόων (boidae) το Έρυξ ή Ερημόφιδο ή Λουρίτης και από την οικογένεια των typhlopidae τον Τυφλίνο. Ο Τυφλίνος (Typhlops vermicularis) στην Κω ονομάζεται Ανήλιαγο ή Ήλιος γιατί προτιμά να βγαίνει μετά τη Δύση του ήλιου και προτιμά να ζει μέσα στο έδαφος. Η αντοχή αυτού του φιδιού είναι τρομαχτική! Ενώ τρέφεται με μυρμήγκια και άλλα μικρά έντομα του εδάφους έρευνες έδειξαν ότι έγκλειστο σε γυάλα 1000ml  μπορεί να ζει φυσιολογικά επί ένα χρόνο χωρίς καμιά αλλαγή χώματος! Εκτός από την οχιά όλα τα υπόλοιπα είδη που ζουν στην Ελλάδα είναι ακίνδυνα για τον άνθρωπο.
Τα φίδια δεν βλέπουν όπως ο άνθρωπος αλλά διακρίνει την υπεριώδη ακτινοβολία. Διακρίνει δηλαδή τη θερμότητα των θηλαστικών. Είναι τελείως κουφά αλλά καταλαβαίνον τις κινήσεις στο χώρο από την υπερευαισθησία που έχουν στις δονήσεις. Αυτός είναι ο λόγος της φήμης που έχουν ότι αντιλαμβάνονται πρώτα τις επερχόμενες σεισμικές δονήσεις. Τέλος έχουν πολύ δυνατή όσφρηση που τα βοηθάει στην εντόπιση της λείας.


Οικολόγοι και φίδια

Συχνά ακούμε φήμες ότι οικολογικές οργανώσεις αφήνουν φίδια κοντά σε αστικές περιοχές. Οι οικολόγοι αντιδρούν στις φήμες αυτές λέγοντας ότι είναι ανυπόστατες και κατευθυνόμενες. Πράγματι τα φίδια αποτελούν ένα μέρος της τροφικής αλυσίδας του περιβάλλοντος και πιθανή εξαφάνισή τους θα οδηγήσει στην αλόγιστη εξάπλωση των τρωκτικών. Ένα φίδι σε όλη τη διάρκεια της ζωής του τρέφεται περίπου με 1.000 τρωκτικά! Φανταζόμαστε λοιπόν ότι με την εξαφάνιση των φιδιών τα τρωκτικά θα εξαπλωθούν με ανυπολόγιστους πληθισμούς! Ένα φίδι (για τα είδη που ζουν στην Ελλάδα) ποτέ δεν επιτίθεται στον άνθρωπο και στη θέα του έντρομα προσπαθούν να διαφύγουν. Αν όμως νοιώσουν κίνδυνο και αδυναμία διαφυγής τότε θα εφαρμόζουν το τελευταίο όπλο άμυνας τους: Το δάγκωμα.

Αντιμετώπιση δαγκώματος

Αν μας δαγκώσει ποτέ φίδι, δεν συνεπάγεται ότι έκχυσε μέσα μας και δηλητήριο! Όπως είδαμε και πιο πάνω τα περισσότερα είδη που ζουν στην Ελλάδα είναι άκακα και δεν φέρουν αδένες με δηλητήριο. Η διαφορά στο δάγκωμα είναι ότι στο μεν δηλητηριώδες υπάρχουν στο σημείο δαγκώματος 2 τρύπες ενώ στο άκακο το σημάδι που μένει μετά το δάγκωμα είναι σχήματος U.
Σε περίπτωση δαγκώματος δηλητηριώδους φιδιού πρέπει το συντομότερο να ανατρέξουμε σε κάποιο κοντινό νοσοκομείο ή Κέντρο Υγείας.
Στο σημείο του νήγματος παρατηρήται έντονη υπεραιμία στην περιοχή, πρήξιμο, αύξηση της θερμοκρασίας και έντονο κοκίνισμα, φαγούρα συνοδευόμενα από έντονο καυστικό πόνο. Μετά από λίγη ώρα αυτά τα συμπτώματα θα αρχίσουν να εξαπλώνονται και σε γειτονικά σημεία του δαγκώματος. Ο πυρετός και η δυσκολία της αναπνοής, παράλυση του διογκωμένου άκρου, ναυτία, εμετός, χαμηλή αρτηριακή πίεση, ασθενικός σφυγμός, αιμμωδία της γλώσσας, εφίδρωση, πονοκέφαλος μπορούν να συνοδεύσουν σε προχωριμένη ώρα τα παραπάνω συμπτώματα. Για τις πρώτες βοήθειες μπορούμε να πιέσουμε με πάγο το σημείο δαγκώματος αφού ακινητοποίσουμε το θύμα. Αποτελεσματικό είναι το ρούφηγμα της πληγής με ειδικό extractor για την ελάτωση της ποσότητας του δηλητήριου. Με το στόμα η αναρρόφηση είναι πολύ επικίνδυνη. Πλύσιμο του τραύματος με ήπια αντισηπτικά όπως σαπούνι με νερό οξυζενέ και ιώδιο. Ένεση κορτιζόνης ή αντιοφικός ορός είναι απαραίτητα για την σίγουρη αποκατάσταση και αποφυγή κινδύνου από τη δράση του δηλητήριου.
Το δηλητήριο χρειάζεται (σε υγιή οργανισμό) τέσσερις με έξι ώρες για να αποβεί θανατηφόρο.