Κουνούπια φορείς του ιού του Δυτικού Νείλου

Ο ιός

Ο ιός του Δυτικού Νείλου πρωτοεντοπίστηκε στην Αίγυπτο (στις επαρχίες του δυτικού Νείλου), το 1937. Επιδημίες σε ανθρώπους αναφέρονται κυρίως ατην Αφρική και τη Μέση Ανατολή και οι προσβολές δηλώνονται από το καλοκαίρι μέχρι το φθινόπωρο.

Στις ΗΠΑ ο ιός εντοπίστηκε το 1999 και μεταφέρθηκε σε ολόκληρη την Κεντρική, τη Βόρεια Αμερική και τον Καναδά. Από τότε έχουν καταγραφεί 1065 θάνατοι.
Στην Ευρώπη ο ιός πρωτοεμφανίστηκε το 1996 στη Ρουμανία, όπου εξακολουθεί και προσβάλλει τον πληθυσμό κάθε χρόνο. Εξάλλου, κρούσματα έχουν καταγραφεί στην Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Τσεχία και Ουγγαρία. Τα κρούσματα λοίμωξης του ιού εμφανίζονται με εγκεφαλίτιδες κυρίως σε Ιταλία, Ρουμανία και Ουγγαρία.
Ο  ιός του δυτικού Νείλου προσβάλλει εκτός από τον άνθρωπο, κατοικίδια ζώα καθώς και πτηνά. Αναφορές γίνονται για προσβολές σε άλογα, σκύλους, γάτες, κοράκια κτλ.
Ο ιός μπορεί να μεταφερθεί με κάθε είδος κουνουπιού. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 59 είδη κουνουπιών που ανήκουν στην Ελληνική πανίδα καθώς και άλλα είδη που ήρθαν από άλλες χώρες. Γνωτότερο είδος είναι το κουνούπι τίγρης το οποίο πρωτοεμφανίστηκε στη χώρα μας το 2005 και ήλθε από την Νοτιαανατολική Ασία. Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό αφού δεν έχει πρόβλημα στο φως, τον ήλιο ή τον αέρα όπως συμβαίνει με τούς υπόλοιπους πληθυσμούς. Παρά ταύτα, δεν έχουν καταγραφεί μολύνσεις του ιού στις περιοχές που διαχειμάζει (Αθήνα, Κέρκυρα).
Σημαντικά κουνούπια φορείς του ιού είναι γένη του κουνουπιού Culex, το οchlerotatus sticticus, τα οchlerotatus pullatus, οchlerotatus punctor, οchlerotatus cataphylla, οchlerotatus communis, aedes aegypti κουνούπια που καταγράφηκαν κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα.

Τρόπος Μετάδοσης

Ο  ιός του δυτικού Νείλου (West Nile Virus WNV) μεταφέρεται κυρίως από τα κουνούπια και άγρια πτηνά στα οποία προκαλεί ιαιμία. Αν το πτηνό επιβιώσει τότε αποκτά ανοσία και γίνετια φορέας. Ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού το οποίο έγινε φορέα από πτηνό ή άλλο ζώο. Σπανιότερα μεταφέρται από  τον άνθρωπο ή τα θηλαστικά γιατί αυτά τα είδη δεν παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ιαιμίας. Εκτός του τσιμπήματος από το κοινό κουνούπι, δεν έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού από μολυσμένο ζώο στον άνθρωπο.
Άλλος τρόπος μετάδοσης είναι οι μεταγγίσεις ή οι μεταμοσχεύσεις όμως παρά τις λίγες αναφορές που υπάρχουν η πιθανότητες μετάδοσης του ιού μ’αυτο τον τρόπο είναι ελάχιστες.
Βλέπουμε λοιπόν ότι κύριος τρόπος μετάδοσης είναι με το τσίμπημα κουνουπιού και όχι από ξενιστή σε ξενιστή. Άρα τα κουνούπια μυζούν αίμα από πτηνά – άγρια ζώα ή σπανιότερα τους ανθρώπους ή κατοικίδια κι αν τα άτομα ξενιστές είναι μολυσμένα, μαζί με το αίμα λαμβάνεται και ο ιός. Τα κουνούπια αυτά φέρουν πλέον τον ιό και τον μεταδίδουν σε κάθε νέο ξενιστή τους. Κάθε κουνούπι προσβεβλήμένο από τον ιό, μπορεί να μεταφέρει στον άνθρωπο και τα κατοικίδια μία μορφή εγκεφαλίτιτδας.
Ο ιός μεταφέρεται κυρίως με τους μετανάστες ή ακόμα από τους τουρίστες. Έτσι, οι περιοχές που είναι περισσότερο επίφοβες για την προσβολή του ιού του Νείλου είναι τα αεροδρόμια όπου πετούν πολλά είδη κουνουπιών.

Τρόποι Αποφυγής

Καλύτερος τρόπς αποφυγής είναι η πρόληψη. Τα κουνούπια διαχειμάζουν σε λιμνάζοντα νερά και σε ακαθαρσίες – ακατάστατους τόπους (σκουπιδότοποι χωματερές κτλ). Συνεπώς θα πρέπει να μη συντηρούμε εστίες ανάπτυξης προνυμφών στον περιβάλλοντα χώρο μας. Αποφεύγουμε να διατηρούμε στάσιμα νερά (νερό ποτίσματος, αποστράγγισης, γούρνες με λιμνάζοντα νερά). Όπως τα περισσότερα έντομα, τα κουνούπια ευνοούνται με την αύξημένη θερμοκρασία και υγρασία. Στο δεύτερο μπορούμε να επέμβουμε. Ακόμη σκουπίδια, αποφάγια, αντικείμενα άναρχα στοιβαγμένα πρέπει να αποφεύγονται. Αυτοί είναι ιδανικοί χώροι ανάπτυξης κουνουπιών.
Οι ψεκασμοί πρέπει να γίνονται με μέτρο, επιλέγοντας καλύτερα εξειδικευμένα συνεργεία. Αλόγιστοι ψεκασμοί θα προκαλέσουν μη αναστρέψιμη ανισορροπία στη βιοποικιλότητα. Εκτός από τους ψεκασμούς μπορούμε να προβούμε και σε άλλα μέτρα αποφυγής, όπως χρήση λαδιών απόθησης των κουνουπιών (τα χρησιμοποιούμε ιδιαίτερα απόγευματινές ώρες και τη νύχτα), επιλογή ενδυμάτων που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματος και είναι ανοιχόχρωμα, λειτουργία ανεμιστήρων – air condition μέσα στο σπίτι. Εγκατάσταση αντικουνουπικών πλεγμάτων - κουνουπιέρων στο σπίτι, καθαριότητα του κήπου απαλλαγμένου από φύλλα σκουπίδια κτλ και με κουρεμένο γρασίδι, χρήση αυτοκόλλητων παγίδων κίτρινου χρώματος, χρήση παγίδων φερομόνης και τέλος χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος το οποίο ελκύει λιγότερο τα κουνούπια.
Η επιχείρηση Γεωπονικές εφαρμογές (geoponikes@gmail.com) διαθέτει μεγάλη εμπειρία στην καταπολέμηση κουνουπιών τόσο με μορφή ψεκαμού όσο και για μαζική εξόντωση με έργα καταπολέμησης κουνουπιών μεγάλης κλίμακας με προνυμφοκτόνα (επικέντρωση στην εξόντωση μόνο κουνουπιών).